Биография Участник ВОВ Министр просвещения Директор ЯПУ
|
Улуус киэн туттар киһитэ
|
||||
|
Саввин Захар Прокопъевич 1915 сыллаахха Нам улууһун Үөдэй нэһилиэгэр төрөөбутэ. 1928 сыллаахха Үөдэй начальнай оскуолатын бүтэрбитэ. Үһүс кылааска үөрэнэ сылдьан саҥа тэриллибит пионерскай этэрээт баһаатайынан үлэлээбитэ. 1935 сыллаахха педтехникуму бүтэрэн баран Булун орто оскуолатыгар учууталлаабыта. 1947 сыллаахха Дьокуускайдааҕы пединституту туйгуннук үөрэнэн бүтэрбитэ. |
||||
| Офицер Саввин бастаан II, онтон III Украинскай фронҥа аатырбыт 5-с гвардейскай танковай армия 181-с биригээдэтин 18-с корпуһугар танка командирынан немецтэр "Кэмпф" танковай бөлөхтөрүн үлтү охсууга, Белгороды атаакалаан ылыыга кьгттыбыта. Онтон немецтэри үүрэн Харьков куорат хотугулуу арҕаа өттүгэр баар Золочев куоракка тиийбиттэр. ССРС оборонатьн архыыбыгар толоруллубут докумуо²на бу курдук суруллубутун аа±абыт: "З.П.Саввин в боях за социалистическую Родину с немецкими захватчиками проявил мужество, отвагу и находчивость. Участвуя в прорыве вражеской обороны в районе с.Плавни, умело маневрируя на поле боя и ведя точный артиллерийский огонь, он уничтожил: 2 ПТО, 4 ПТР, 6 пулеметных точек, 1 минометную батарею, 2 автомашины с военными грузами, до 30 солдат и офицеров противника". Ити кыргы´ыы и´ин З.П.Саввин Кы´ыл Сулус орденынан наҕараадаламмыта. З.П.Саввин ³ст³³±у советскай дойдутуттан µµрсµ´эн Прибалтика республикаларын, Польшаны, Венгрияны уо.д.а. босхолоспута. Тимир куйахтаах танкалар 1944 с. алтынньытаа±ы хабыр хапсы´ыыларыгар кыайыылаа±ынан тахсыбытын и´ин иккис Кы´ыл Сулус тµ³´µгэр иилиммитэ. Майор Захар Саввин сэриигэ киириэ±иттэн бµтµ³р диэри сылдьыбыт Суворов уонна Кутузов орденнардаах Кы´ыл Знамялаах 181-с танковай биригээдэ±э кулун тутар 8 кµнµттэн ыам ыйын 9 кµнµгэр диэри (икки ый устата) ³ст³³±µ бµтэ´иктээхтик µлтµрµтµµгэ чулуутук к³м³л³спутэ. Ол и´ин А±а дойду сэриитин II степеннээх орденынан на±араадаламмыта. Саввин З.П. А±а дойду сэриитин тµ³рт сылын устатыгар µс орденынан, элбэх бойобуой мэтээллэринэн на±араадаламмыт, хаста да баа´ырбыт, контузияламмыт уонна тыыннаах дойдутугар эргиллэн кэлбит саха чулуу уола буолар. |
||||
| Захар Прокопьевич Саввин 1950-1961 сс. республика µ³рэ±ин министринэн µлэлээбитэ.¥гµс ³рµттээх µлэни ыыппыта. Кини 1953с. "Норуот µ³рэ±ириитин кадрдарын кьггта µлэни бы´аарыылаахтык тупсарыахха" ыстатыйаттан са±алаан, учууталлар идэлэрин µрдэтэр институту научнай, методическай кии²²э кубулуппута. Директорынан наука кандидата В.Ф. Афанасьевы, методистарынан биллиилээх учууталлар Д.В .Муксуновы, Н.В. Егоровы, В .Н.Даниловы, М.И.Эверстовы уо.д.а. анаабыта. Сыл ахсын 700 учууталы урдук та´ымнаахтык ыытыллар курстарга µ³рэтэр буолбуттара. Захар Прокопьевич норуот µ³рэ±ириитигэр сити´иилээх µлэлэрин и´ин Бочуот Знага орденынан µс т³гµл на±араадаламмыта, киниэхэ РСФСР µтµ³лээх учууталын аатын и²эрбиттэрэ. Саввин 3.П. министринэн олорор кэмигэр, би´иги нэ´илиэкпитигэр типовой начальнай оскуола тутуллубута уонна кэ²этиллибитэ. Онон о±олорбут 20 км. ыраах Партизан оскуолатыгар баран µ³рэммэт буолбуттара. Дьоннорун кьгтта бииргэ олорон 8-с кылаа´ы бµтэрэр кыахтаммьгггара. Кэлин орто оскуола а´ыллыытыгар акылаат ууруллубута. 1 №-х Дьокуускайдаа±ы педучилище±а директорынан µлэлиир кэмигэр ити училищены бµтэрэн элбэх учуутал республика араас муннуктарыгар µлэлии сылдьаллар, сорохтор норуот µ³рэ±ириитин туйгуннара буола µµннµлэр. |